Parfümler nasıl üretilir | 2016 | Editor, Parfumeriavm.com
Telif hakları M&R Kozmetik Ltd. Şti.ne aittir. 2016
Giriş
Kaydedilen tarihin başlangıcından bu yana, insanlar kendi kokularını maskelemek ya da doğanın güzel kokuları taklit etmek için çalışmışlardır. Deriye ve kıyafetlerimize uygulamak için; birçok doğal veya insan yapımı malzemeler kullanılarak, kokumuzu maskelemek, havanın kokusunu değiştirmek veya parfüm yapmak için kullanılır olmuştur. Hiçbir parfüm veya esans ise farklı insanlarda aynı kokmamaktadır. Çünkü her insanın vücut kimyası, sıcaklık ve vücut kokuları birbirinden farklılıklar göstermektedir.
İngilizcesi perfume olan parfüm kelimesi latince “per” anlamı “tarafından” kelimesi ile “fumum” yani “duman” kelimelerinin birleşimi ile oluşmuş bir kelimedir. Parfüm kelimesi tek başına bir anlam taşımamaktadır. Birçok antik parfüm; presleme ve buharlama yoluyla bitkilerden elde edilen doğal yağların birleşimi ile oluşturulmuştur. Yağlar veya bitkiler yakılmış ve dumanı kullanılmaya çalışılmıştır. Günümüzde çoğu parfümün benzer kokusu sabunlarda da kullanılmakta. Bazı ürünlerin kötü kokularını maskelemek için veya kötü görünmesini engellemek için endüstriyel kokular ile parfümlü ürünler piyasaya çıkarılmakta ve üzerine “kokusuz” ibaresi konulmaktadır.
Vücut için kullanılan koku veren sıvılar genellikle parfüm olarak kabul edilirken, gerçek parfüm özleri esans olarak tanımlanır ve alkol ile damıtılmış yağ içerirler. Aynı zamanda su ile damıtma yöntemleri de kullanılmaktadır. Parfüm pazarı bugün milyarlarca dolarlık bir pazar haline gelmiştir. Yıllık satış miktarı birkaç milyar dolar olan ABD ise dünyanın en büyük parfüm pazarıdır.
Parfümün tarihçesi
Biz müslümanlarda peygamberimiz Hz.Muhammed (sav) ise her zaman güzel kokular sürer ve güzel kokmayı öğütlerdi. rivayetlere göre “Rasulullah (sav) misk ve amber gibi renksiz koku maddeleri sürünürdü ve derdi ki: “Sürünme maddelerinin en iyisi misktir. Hıristiyan dünyasının inanışına göre; ”İncil’e göre, Üç bilge adam mür ve buhur taşıyan bebek İsa’yı ziyaret etti” denilmektedir. Eski Mısırlılar kına, mür, tarçın ve ardıç -dini teklifleri kyphi- yapılan denilen buhur yaktı. Su ve yağ içinde, aromatik odun, sakız ve reçineleri ıslatılmış ve bir koku veren vücut losyonu olarak bir sıvı kullanılırdı. Mısırlılar da ise tanrılara ölülerinin erken öldüğü ve sık sık sürülen özel kokularla yani parfümlerle ölünün kötü kokması engellenmiştir. Parfüm kelimesi eski Mısır’da “tanrıların kokusu”olarak tercüme edilmiştir.
Mısır’lıların güzel koku ile olan ilişkileri ve ürettiği güzel kokulardan Yunanlılar ve Romalılar etkilendi. Roma’nın yıkılmasından sonra yüzlerce yıl, parfüm oryantal sanat olarak karşımıza çıkıyor. 13. yüzyıl Haçlılar İngiltere, Fransa ve İtalya’ya Filistin’den getirdiği güzel koku örnekleri tüm Avrupa’ya yayıldı. Avrupalılar 17. yüzyılda aslında temizlenme alışkanlıklarının yeterince gelişmemesi sonucunda oluşan kötü kokularını gidermek için koku iyileştirici özellikleri keşfetti. Avrupa’da veba salgını olduğu yıllarda ise doktorlar hastalıktan insanları korumak ve hastaarın kötü kokularını engellemek için deri çantalarının içinde keskin karanfil, tarçın ve baharatlar ile gezerler ve hastaların ağızları ve burunlarına bu kökulardan sürerlerdi.
Monarşi düzeni içerisinde parfümler yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır. Fransa’nın eski krallarından XIV. Kral Louis o kadar çok parfüm kullanırdı ki kendisine “parfüm kral” denildiği bilinmektedir. Kral Louis sarayların ve resmi kurumların güzel kokması için kurutulmuş çiçeklerle dolu kaseleri her yere yerleştirdiği, böylece havayı tazelemek için sarayda özellikle bu çeçek kaselerinin her köşede olamasını istediği bilinmektedir. Kraliyet misafirleri için gül yaprakları ile doldurulmuş keçi sütünden banyolar hazırlatırdı. Kralın misafirleri için üzerine parfüm pskürtülmüş kıyafetler hazırlattığı, mobilya ve duvarlara aynı şekilde parfüm püskürttüğü ve yine sofra üzerine dahi parfüm sıktırdığı bilinmektedir. Bu nedenledir ki birçok çiçekli bitki çeşidinin yetiştirildiği Güney Fransa’da bir bölge parfüm üreticiliğinde bir anda lider oldu.
Bu arada İngiltere’de kullanılan bastonların boş kafalarının içine aromatik lockets bulunan kokular sıkılırdı. Bu parfümler zamanla kitle pazarlarına hitap edebilecek sentetik kimyasallar kokular kullanılarak ilerleme kaydetti. 1800’lerin sonlarında ilk sentetik parfüm nitrik asit ve benzen ile yapılan nitrobenzen oldu. Bu sentetik karışım badem kokusu veriyordu ve sık sık kokulu sabunlarda kullanıldı. 1868 yılında, İngiliz William Perkin taze ekilen saman gibi kokan bir koku yaratmak için Güney Amerika’da hint baklası ile bir kumarin sentezledi. University of Berlin Ferdinand Tiemann sentetik mor ve vanilyayı yarattı. Amerika Birleşik Devletleri’nde, Francis Despard Dodge gül gibi kokan bir citronella yağı elde etmeye çalışırken limon gibi koku elde etti. Citronella kokusu denemeleri sonunda sitronelol denen ve limon gibi kokan bir alkol yarattı. Zamanla farklı varyasyonlar kullanılarak, bu sentetik kokulardan tatlı bezelye, vadi, nergis, sümbül ve zambak kokularına benzer kokular üretildi.
Parfümeri sanatı yüzyıllar boyunca ilerledi. Bu yüzden parfüm le beraber şişesi de bu sanatın bir parçası haline geldi. Parfüm şişeleri genellikle içerdiği yağlar gibi ayrıntılı ve egzotik idi. En erken örnekleri yaklaşık 1000 MÖ kadar uzanmaktadır. Antik Mısır’da, yeni icat edilen parfümler için cam şişeler üretilmiştir. Parfüm şişelerinin işçiliği Avrupa’ya yayıldı ve cam kaplar küçük hayvanların şeklini aldı. O dönem bu tip hayvan şeklindeki şişeler kabul görüyordu, bazı şişeler ise renklendirildi ve pastoral sahnelerin şeklini aldı. 18. yüzyılda Venedik’te bu konu zirveye ulaştı. Bugün parfüm şişeleri, içindeki koku karakterini yansıtmak ve kullanıcısının ilgisini çekmek için üretici tarafından ışıklı, çiçekli ya da farklı şekillerde tasarlanmaktadır.
Parfüm kokuları, notaları
Alkol, petrokimya, kömür ve kömür katran gibi doğal maddeler kullanıldığı gibi çiçekler, çimler, baharatlar, meyve, odun, kök, reçineler, merhemler, yapraklar, sakızlar ve hayvan salgıları parfüm üretiminde kullanılmaktadır. Bazı bitkilerden doğal yağlar üretilememektedir – müge gibi. Bugün yaklaşık 250,000 bilinen çiçekli bitki türlerinin yaklaşık 2,000 tanesi koku için kullanılan bu temel yağları içermektedir. Sentetik kimyasallar kullanılmadan bu bitkilerin yağlarını, kokularını yeniden doğal yollarla yeniden elde etmek için kullanılması gerekir. Sentetikler de de doğada bulunmayan özgün kokular oluşturur.
Bazı parfümlerin ise katkı maddeleri hayvan ürünleridir. Örneğin; balina, kunduz, erkek geyikten elde edilen misk, amber başlıcalarıdır. Hayvansal maddeler genellikle yavaş buharlaşmaya ve uzun süre kalıcılığa sahip parfüm kokuları elde etmeye yarayan fiksatif olarak kullanılmaktadır. Diğer fiksatifler ise kömür katranı, yosun, reçineler veya sentetik kimyasallar içerir. Alkol ve su bazı parfüm malzemelerini sulandırmak için kullanılır. Bu parfümlere “eau de toilette” (ilginç bir şekilde türkçesi; tuvalet suyudur) ya da kolonya özelliğine sahip kokular olup su veya alkol oranının çok olmasına bağlı olarak türlere ayrıırlar.
Parfüm üretim süreci
Hammadde toplama işlemi
Üretim süreci başlamadan önce hammaddeler üretim merkezine getirilmelidir. Bitkisel maddeler dünyanın dört bir yanından hasat edilir, genellikle kendi kokuları için toplanırlar. Bazı hayvansal ürünler ise doğrudan hayvanlardan bazı yağlar çıkartılarak elde edilir. Sentetik parfüm kullanılan aromatik kimyasallar da parfümör kimyagerler tarafından laboratuvarda oluşturulur.
Parfüm kokularının üretim süreci
1-Su buharı destilasyonu, solvent çıkarımı, enfleurage, maserasyon ve diğer çeşitli yöntemlerle bitkisel yağlar ve hammaddeler elde edilir.
2-Su buharı destilasyonunda bitki buharı dediğimiz uçucu yağ gaz olarak belirli bir platformda hareket eder ve böylece tutulan bitki materyali bitki buharının çıkarılarak belirli bir alanda ısısal hareketlerle elde edilir. Bu gaz daha sonra, tüplerden geçirilir ve soğutulur. Böylece sıvılaştırılmış bitki yağı elde edilir. Suda çiçek yaprakları gibi bitki maddelerinin kaynatılaması ile değil buharının belirli kimyasallarla yoğuşturulması ile elde edilmektedir..
3-Solvent ekstraksiyon altında çiçekler davula benzeyen büyük tanklara konur. Benzen veya petrol eteri gibi uçucu yağlar tankların içindeki çiçeklerin üzerine dökülür. Çiçek parçaları çözücüler içinde çözülür ve daha sonra etil alkol yerleştirilerek yağ içeren bir balmumu bırakır. Alkol ile ısı yükselir ve yağ çözünür. Bu kez ısı verilerek yağın daha yüksek bir konsantrasyona sahip olması sağlanır ve yağın buharlaştırılması için bu ısı kullanılır.
4 Enfleurage sırasında, çiçek yağı cam tabakaların üzerine kaplanır ve yayılır. Cam levhalar dizileri ahşap çerçeveler arasına yerleştirilir. Koku absorbe olana kadar bekletilir ve daha sonra çiçekler elle çıkarılır ve değiştirilir.
5 Maserasyon sürecinde çiçek kokusu kadar emiciliği artırılması için kullanılır. Çözücü ekstraksiyonu gibi, yağ ve katı yağlar temel yağlar elde etmek için elde edilen tabakalar alkol içinde çözülür. parfumeriavm.com
6 İfade ekstraksiyonu yöntemi ise en eski ve en karmaşık yöntemdir. Bu yöntemde kabaca yağ sıkılarak elde edilir. Bu işlem artık kabuklu narenciyelerin yağlarının elde edilmesinde kullanılan bir yöntemdir, Meyve veya bitki elle veya mekanik olarak preslenerek elde edilir.
Parfümün elde edilmesi için elde edilen kokuların usta bir parfümör tarafından karıştırılması
Bir parfümör tarafından toplanan yağlar, belirlenen bir formüle göre birlikte karıştırılabilir. Yalnız karıştıran bu “burun” çok özel olmalıdır. Çok özel bir koku elde etmek için formül geliştirmek; birçok hatta en az 800 farklı malzeme kullanımını gerektirmekte ve birkaç yıl sürebilmektedir.
Koku oluşturulduktan sonra, alkol ile karıştırılır. Elde edilen kokuya karıştırılacak alkol ve su miktarı büyük ölçüde değişebilir. İyi bir parfüm (EDP) alkol ve sudan oluşan bir iz içinde çözülmüş % 10-20 parfüm yağı ile yapılmıştır. Kolonyalar ise yaklaşık % 10 su ve % 80-90 alkol içinde seyreltilmiştir. Yaklaşık% 3-5 yağ içerir. EDT ise % 60-80 alkol ve % 20 su içinde en az miktarda % 2 yağ içerir.
Yaşlandırma
Harmanlanmış ince parfüm daha sonra genellikle birkaç ay hatta bazen sekiz yıla kadar bekletilerek yaşlandırılır. Bunu takiben, bir “burun” bir kez daha doğru koku elde edildiğinden emin olmak için parfümü test edilecektir. Her parfümde uçucu yağlardan oluşan üç nota vardır: “Tepe Notalar” veya üst notalar, merkezi ya da kalp notaları ve “dip notalar” baz notaları “de coeur notalar”. Üst notalarda keskin ya da narenciye gibi kokuyor vardır. Merkez notalarda (gül ve yasemin gibi aromatik çiçekler) ve dip notalarda (odunsu kokuları) kalıcı bir koku sağlar. bir parfümde her notada çeşitli kokular “notlar” birden fazla ve daha karışık olabilir.
Parfümerilerin ve parfümün bugünü
Parfümler bitki maddelerinin hasat zamanlarındaki farklılıkları ve hayvansal ürünlerin zamana karşı kullanılabilirliği konusunda farklılıklar olduğundan parfümeri açmak genellikle risklidir. Binlerce esansiyel bitki yağlarının sezonu, bitki hastalıkları veya olumsuz hava koşulları tarafından koku tahrip edilir ise parfümeriniz –parfumeriavm.com– büyük tehlikede olabilir. Ayrıca doğal yağların muhafaza edilmesi zordur. Biraz farklı yetişme koşulları ile çeşitli alanlarda yetiştirilen bitkiler aynı türde bitkilerle özdeşleşemeyebilir veya zamanla bakteriyel etkilerle koku bozulabilir.
Doğal bitki ve hayvan yağlarının toplama aşamasında da sorunlarla karşılaşılabilmektedır. Bir zamanlar yağlarının değeri için öldürülen birçok hayvan, tehlike altındaki hayvan türler listesinde yer almakta idi. Şimdi avlanma yasağı bulunan birçok hayvan türü bulunuyor. 1977 den bu yana genel olarak bir çok hayvan yağını elde etmek oldukça güç ve pahalı. Çünkü örneğin amber gibi, balina spermi ürünleri yasa dışı kabul edilmiştir. Geyik miski, Tibet ve Çin’de bulunan geyiklerden elde edilmektedir. Etiyopya’da yetiştirilen misk kedileri, onların yağ bezi salgıları için tutulur. Kanada ve eski Sovyetler Birliği’nden gelen kunduzlar ise kendi kokuları için hasat edilir. parfumeriavm.com
Doğal maddelerden elde edilen çok iyi parfümler daha çok arzu edilse bile, sentetik maddeler zamanla kendi zanaati içinde parfümler için daha fazla özgürlük ve istikrar sağladı. Sentetik parfüm ve yağların kullanımı hayvanlardan yağ çıkarma gereğini ortadan kaldırdı. Kötü geçen bir bitki hasat riskini ortadan kaldırdı. Birçok hayvan hayatını kurtaran ve çok masraflı olmayan bu yöntemler artık daha çok kullanılıyor.
Parfümeri ve parfümün geleceği
Parfümler bugün ve önceki yüzyıllarda farklı şekillerde yapılmış ve kullanılmaktadır. Gelecekte bence parfümler daha sık ve daha çok doğal yağlar yerine sentetik yağlar ile üretilecektir. Bugün insanların çoğu daha hafif ve daha az konsantre koku tercih etmektedir ve yine gelecekte parfümlerin az konsantre formları ve daha hafif kokular da giderek daha popüler hale gelecektir. Kombine olarak bu faktörler; daha yaygın ve sık kullanım parfümlerin maliyetini azaltacaktır.
İnsanları iyi hissettirmek ve cinsiyetler arasındaki ilişkilerin iyileştirilmesi parfüm endüstrisi tarafından araştırılmaktadır. Bu genel iyileştirme endüstrisi parfüm endüstrisini olumlu etkileyeceğe benziyor. Koku alma duyusu, duygular, bellek ve yaratıcılık kuralları sağ beyin aktivitesi olarak kabul edilir. Aromaterapi kokulu yağlar, fiziksel ve duygusal tedavi kokuları sorunları-bir denge hormonal ve vücudun enerjisini artırmaya yardımcı olmak için yeniden canlanıyor. Aromaterapi arkasındaki teori uçucu yağlar kullanılarak inhale veya topikal olarak uygulandığında bağışıklık sistemini desteklemeye yardımcı olmak olarak belirtlmektedir. Tatlı bir koku da kişinin ruh halini etkiler ve psikoterapi biçimi olarak kullanılabilir.
Aromaterapi gibi vücut kokularının çekicilik üzerine etkileri ya da diğer insanları püskürtmek için sentezlemek için birçok araştırma yürütülmektedir. İnsanlar, diğer memeliler gibi, karşı cinsi çekmek için feromon bırakır. Yeni parfümler feromon etkisini çoğaltmak ve beyinde cinsel uyarılma reseptörlerini uyarmak için oluşturulmaktadır. Gelecekte parfümler, insanların fiziksel ve duygusal refahının yanı sıra cinsel hayatlarını iyileştirmek için ve “kötü” kokularını örtbas edebilmek için kullanılmaya devam edecektir.
Nerede Daha Fazla Bilgi için parfumeriavm.com editörlerini takip etmelisiniz.
Kaynaklar:
1-Bylinsky, Gene. “Sonunda, A Good Afrodizyak?” Fortune 21 Ekim 1991, s. 18.
2-Yeşil, Timothy. “Parfüm yapma Than You Think daha karmaşıktır.” Smithsonian, Haziran 1991, s. 52-60.
3-Iverson, Annemarie. “Ozon.” Harper ‘s Bazaar, Kasım 1993, s. 208-40.
4-Rab, Shirley. “Şişedeki mesaj.” Vogue Mayıs 1992, s. 220.
5-Raphael Anna. “Ahh! Aromaterapi.” Lezzetli !, Aralık 1994, s. 47-48.
Yazar: Yağmur Baran I parfumeriavm.com editörü