Günlük hayatta birçoğumuzun olmazsa olmazı parfümün tarihçesi, yapılan araştırmalara göre Mezopotamya ve Mısır medeniyetlerine kadar uzanıyor. Fransızların yalnızca pis kokuları örtmek için kullandıkları dönemin üzerinde fazla durmazsak; insanoğlunun camı şekillendirmeyi ve işlemeyi bir sanat haline dönüştürdüğü 16. yüzyıldan 19. yüzyıl başlarına kadar parfüm, tam bir endüstrileşme süreci geçirmiş.
Gelişimi üzerine pek fazla düşünmüyor olsak da, ıssız bir adaya düştüğümüzde yanımıza alacağımız üç şeyden biri olma mertebesine erişen parfüm, alışkanlıktan öte bir “zorunluluk” halini çoktan almış durumda. Hakkında sayısız araştırma yapılan; ruh eşimizi bulmaktan ruh halimizi anlatmaya kadar üzerine pek çok farklı anlam yüklenmiş bir maddeden bahsediyoruz; dolayısıyla kendimize en uygun çeşidini bulmanın tahmin ettiğimiz kadar kolay olmadığını söylemek yanlış bir tespit olmayacaktır değil mi?
Parfüm kokusu kişiye göre neden değişir?
Aynı boyda ve aynı kiloda olduğunuz bir arkadaşınızla aynı kıyafeti giydiğinizi düşünün; ikinizden birinde mutlaka çok daha iyi duracaktır… Aynı şekilde vücudumuzun “kimyası”, farklı parfüm notalarının tenimiz üzerinde nasıl bir etki yaratacağına da karar verir. Doğal vücut kokumuz üzerine etki eden stres faktörü, hormonal değişiklikler, o dönemdeki beslenme alışkanlıklarımız ve hatta kullandığımız ilaçlar, parfümün üzerimizde bıraktığı etkiyi de aynı şekilde değiştirecektir. Durum böyleyken, kendimize veya sevdiklerimize en uygun parfümü seçmek için yapacağımız araştırma, “başka birinde koklayıp beğenmek” kıstasının bir parça ötesine geçmeli.
Parfümde “nota” ne anlama geliyor?
Notalar için kısaca “zaman içerisinde sırayla birbirinin önüne geçerek ortaya çıkan koku katmanları” diyebiliriz. Özellikle kendimize ya da bir başkasına kadın parfümü ya da erkek parfümü seçerken işimizi kolaylaştıracak en etkili yöntemlerden biri, parfüm notaları hakkında bilgi sahibi olmaktır. “Üst”, “orta” ve “alt” notaların ne anlama geldiğine göz attığınızda; bundan sonraki seçimlerinizde kendinize çok daha fazla güveneceğinize emin olabilirsiniz:
Üst notalar
Artık vazgeçilmeziniz haline gelen birçok parfümü ilk denediğinizde yüzünüzü ekşitip “Hiç bana göre değil!” dediğiniz olmuştur değil mi? Kimi zaman “açılış notaları” olarak da isimlendirilen bu üst notalar, tüm notalar arasında en hafif olanıdır; ancak parfümü sıktığınız anda aldığınız ilk keskin kokuyu verdikleri için karar aşamasında oldukça önemlidirler. Aslında etkisi en çabuk azalan katman olmasına rağmen, parfüme dair ilk izlenimi yaratarak sizi cezbeder ve orta notalara yumuşak bir geçiş yapmanız için zemin hazırlarlar.
En çok kullanılan üst notalar ise; narenciye (limon, portakal kabuğu, bergamot), hafif meyveler (greyfurt, çilek, böğürtlen gibi yumuşak meyveler) ve bazı bitkilerden (misk adaçayı, lavanta) oluşur.
Orta Notalar
Parfümü vücudunuza uyguladığınız ilk 20 dakika ile 1 saat arasında üst notalar uçup gider ve sizi “parfümün kalbi” olarak da adlandırılan orta notalardaki kokularla baş başa bırakırlar! Bu nedenle orta notaların birçok yerde “kalp notalar” olarak adlandırıldığını görmeniz mümkündür. Genellikle çiçek ve meyve kokularının karışımı olup, kimi zaman tarçın veya hindistan cevizi gibi baharat esanslarıyla güçlendirilen bu notalarda alınan koku genellikle en hoş olan ve dikkat çekmenizi sağlayandır. En fazla yarım saat ile 45 dakika arasında vücudunuzda kalan bu kokular, bir bakıma parfümünüzün “tema’sını da yansıtır.
Sıkça kullanılan orta notalar, sardunya çiçeği, gül, limon otu, ylang-ylang, lavanta, kişniş, hindistan cevizi, portakal çiçeği ve yasemin esanslarından oluşur.
Alt notalar
Orta notaların etkisi kaybolduktan sonra, sıra parfümümüzün asıl karakterini ortaya koyan alt notalara gelir. Hepimizin parfüm seçiminde oldukça önem verdiği “kalıcılık” kriterini de, alt notaların performansı belirler. Yani alt notaların asıl görevi, parfümümüzün etkisini uzun kılmaktır; ancak bu etkinin ne kadar süreceği, tamamen ürünün kalitesine ve tenimizle olan uyumuna bağlıdır.
Alt notaların en popüler olanları, sedir ağacı, sandal ağacı, vanilya, amber (kehribar), paçuli (silhat), meşe yosunu ve misktir.
EDT, EDP ve EDC arasında ne fark var? Yoksa hepsi aynı mı?
Tabii ki hayır. En yalın ifadesiyle, bu üç tür arasındaki temel fark, içlerinde bulunan esansların (yani parfüm özlerinin) miktarı. Esans oranı arttıkça, parfümün kalıcılığı; dolayısıyla kalitesi ve fiyatı da artıyor. Parfüm satın alırken sıkça karşılaştığımız Eau de Toilette, Eau de Parfum ve Eau de Cologne tabirleri, aslında bize satın alacağımız ürünün fiyatından kalıcılığına kadar çok şey anlatıyor:
Eau de Cologne
İçerisinde yer alan parfüm esansının yoğunluğu dikkate alındığında, sınıflandırmanın en alt basamağında Eau de Cologne ürünleri yer alıyor. İsminin çoğunlukla erkek ürünleri için kullanıldığını gördüğümüz bu parfüm çeşitlerinde, 60 ̊ veya 70 ̊’lik alkol içerisinde çözünmüş olarak %7 civarında esans bulunuyor. Özellikle sıcak havalarda ferahlatıcı etkiye sahip ve kalıcılık süresi nispeten kısa olduğu için, gün içerisinde sıkça kullanılmasında herhangi bir sakınca yok; nitekim bu ürünlerin genellikle 200 ml’lik, yani diğer parfüm türlerine göre daha büyük şişelerde satıldığını görüyoruz. Narenciye özlerinin kombinasyonuyla üretilmeye başlayan bu kokuyu zamanında Napolyon da sıkça kullanıyormuş.
Eau de Toilette
Kimi zaman Eau de Cologne ile aynı anlamda kullanılsa da; Eau de Toilette ürünlerinin içerisindeki parfüm esans oranı %10’a kadar çıkabiliyor –kaldı ki bu oranların her markaya göre değişkenlik gösterebileceğini hatırlatmakta fayda var.
EDCve EDT, özellikle yaz aylarında sıklıkla tercih edilen, en popüler parfüm çeşitleri. Eğer siz de gün içerisinde parfümünüzü tazeleyip ferahlamaktan hoşlanıyor ve bunun için nispeten daha az bütçe ayırmak istiyorsanız; parfüm almadan önce bu alternatifleri mutlaka değerlendirin.
Eau de Parfum
Daha önce bahsettiğimiz gibi, üst notalar kısa süre içerisinde uçup gittikten sonra ortaya çıkan orta ve alt notalar,Eau de Parfum çeşitlerinin başarısının en önemli odak noktaları. Yaklaşık %15 civarında (kimi zaman bu oran %20’ye de çıkabiliyor) esans içerdikleri için, doğrudan saçlarınıza veya kıyafetinize sıkmanız halinde de çok iyi sonuç veriyorlar. Kullandığınız parfümün kalıcılığı sizin için en önemli kriterlerden biriyse, Eau de Parfum ürünlerini tercih etmeye özen göstermenizde fayda var.
Özetle, yukarıda bahsettiğimiz tüm ürünler belirli oranlarda alkol içeriyor. Parfüm esansının konsantrasyonu yükseldikçe de, içinde bulundurduğu alkol oranı doğal olarak azalıyor. Tabii daha önce bahsettiğimiz gibi, parfümün kalıcılığında teninizin sahip olduğu özellikler önemli bir rol oynuyor. Örneğin; kuru bir cilt yapısına sahipseniz, yağlı bir cilde kıyasla parfüm kokusunun vücudunuzu terk etme süresi çok daha kısa olacaktır. Ayrıca cildinizin PH seviyesi de parfümün üzerinizde göstereceği etkiyi değiştirebilen bir faktör.
Son olarak, parfüm şişelerinde “oz” olarak gördüğümüz ons birimlerinin mililitre karşılıklarına göz atalım:
100 ml = 3.3 oz | 50 ml = 1.7 oz |
30 ml = 1 oz | 15 ml = 1/2 oz |
10 ml = 1/3 oz | 7.5 ml = 1/4 oz |
5 ml = 1/6 oz | 3.7 ml = 1/8 oz |
Popüler markaların en ucuz parfüm fiyatlarını ise parfumeriavm sayfalarında görebilirsiniz.
(Photo credit: Zaqqy J., Joel Montes de Oca)